Την Τετάρτη 17 Μαΐου 2023 ομάδα του Πανεπιστημίου μας επισκέφτηκε τη Βιβλιοθήκη του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών και απήλαυσε μια εξαιρετική ξενάγηση πάνω στον Ελληνιστικό Πολιτισμό της Ανατολής. Είχε την ευκαιρία να έχει ως ξεναγό-ομιλήτρια την καταπληκτική Δρ. Ποτίτσα Γρηγοράκου, ερευνήτρια και δωρήτρια πολύ σημαντικού αρχείου στη βιβλιοθήκη του μουσείου.
Η Δρ. Ποτίτσα Γρηγοράκου έχει αφιερώσει σχεδόν 35-40 χρόνια της ζωής της στον Ελληνιστικό Πολιτισμό της Ανατολής. Με πανεπιστημιακές σπουδές στο Παρίσι, μετέπειτα εξειδικευμένες μελέτες στην Ανατολή, επί τόπου στις διάφορες ανασκαφές και συνεργασία με τους αρχαιολόγους, αποκόμισε έτσι πλούσιες γνώσεις που μετέφερε στην Ελλάδα με τις διαλέξεις της. Συγκέντρωσε επίσης ένα πολύ σημαντικό Αρχείο, μοναδικό στην Ελλάδα, που δώρισε στη Βιβλιοθήκη του Πολεμικού Μουσείου ένα σχεδόν χρόνο πριν.
Ήταν 10 Ιουνίου 2022 όταν σε επίσημη εκδήλωση έγινε η δωρεά των Αρχείων της ‘’Ελληνισμός της Ανατολής’’ και ανάμεσα σε αρκετούς εκλεκτούς καλεσμένους ήταν και ξένοι αρχαιολόγοι, οι οποίοι είχαν λάβει μέρος στις ανασκαφές στην Ασία.
Είχε τότε αναφέρει η κ. Γρηγοράκου στην εισήγησή της σχετικά με τα Αρχεία και τον Ελληνιστικό Πολιτισμό της Ανατολής τα παρακάτω, τα οποία ανέπτυξε και κατά τη δική μας επίσκεψη αναλυτικά, διαθέτοντάς μας απεριόριστο χρόνο.
Ήταν μια μέρα εθνικής περηφάνιας, περισυλλογής και θαυμασμού για τα μέλη μας, γνωρίζοντας το πολύ σημαντικό έργο της σπουδαίας καθηγήτριας. Την ευχαριστούμε και δημόσια.
————————————————————-
Αρχειακό υλικό
«Τα αρχεία μου αφορούν στον Ελληνικό Κόσμο και Πολιτισμό της Ανατολής κατά την Ελληνιστική Εποχή. Μία σημαντική σελίδα της πολιτισμικής μας Ιστορίας που πρέπει να διασωθεί για τις επόμενες γενιές. 400 βιβλία και ένας υπολογιστής που περιέχει 16.000 λήμματα, ψηφιοποιημένα βιβλία, κείμενα καθηγητών, μελέτες Ερευνητών, βίντεο και πολλά ppts των ελληνιστικών πόλεων της Ανατολής, με πολλές εικόνες και την πλήρη ιστορία τους σε κείμενα. Επίσης μεγάλα Άλμπουμ με εικόνες από τα ωραιότερα ευρήματα του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή, σαν «Παρθενώνες» στις ερήμους και τα Δελφικά παραγγέλματα στην Ασία. Θα είναι προσβάσιμα σε κάθε Έλληνα πολίτη που θα ήθελε να εξερευνήσει την σελίδα αυτή του πολιτισμού μας, όπως και ιδίως στους Ερευνητές, Έλληνες και ξένους που κάνουν Μελέτες στα θέματα αυτά. Είναι το μοναδικό στην Ελλάδα πλήρες Αρχείο με το θέμα αυτό. Να έρθουν οι νέοι μας να το ανακαλύψουν».
Συνοπτικό του Ελληνιστικού Πολιτισμού της Ανατολής, Π. Γρηγοράκου
«Ο Αλέξανδρος υλοποίησε το στρατηγικό σχέδιο του πατέρα του Φιλίππου να απελευθερώσει τις ελληνικές αποικίες στα παράλια της Μ. Ασίας, ελληνικές πόλεις-κράτη από τον 7ο-6ο αι. π.Χ., ώστε να δημιουργήσει ‘’τείχος’’ με σκοπό την απομάκρυνση των Περσών από το Αιγαίο. Θάλασσα και χώρος ελληνικός από την πιο μακρινή αρχαιότητα, όπου οι Πέρσες είχαν εγκαταστήσει τότε μεγάλη πολεμική ναυτική δύναμη, επικίνδυνη για την ακεραιότητα της Ελλάδος (αναλογία με το σήμερα???)… Οι πολεμικές νίκες του Αλεξάνδρου του χάρισαν την Περσική Αυτοκρατορία στην Ασία. Η επίδραση του Αλεξάνδρου και των Ελλήνων στην Ανατολή άλλαξε πολιτικά και πολιτιστικά τον τότε κόσμο. Οι Αλεξανδρινοί χρόνοι αποτελούν το τέλος της κλασικής αρχαιότητας και την απαρχή της περιόδου που ονομάστηκε Ελληνιστική (4ο π.Χ. -1ο μ.Χ. αι.).
Την Αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου διαδέχτηκαν τα Ελληνιστικά βασίλεια των Στρατηγών και Διαδόχων του, από την Αίγυπτο έως την άκρη της Κ. Ασίας, όρια της Κίνας και των Ιμαλαΐων. Δημιουργήθηκαν ελληνικές πόλεις (περί τις 200), άξονες επικοινωνίας εμπορικών και πολιτιστικών ανταλλαγών των δύο κόσμων, από Ανατολή σε Δύση, αργότερα ο Δρόμος του Μεταξιού. Έγινε χρήση της ελληνικής γλώσσας ως οικουμενική (lingua franca) για τις διεθνείς επαφές και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Στοιχεία του υιοθέτησαν τοπικοί λαοί στις τέχνες και στους θρύλους τους.
Πυρήνες ελληνικού πολιτισμού στην Εγγύς Ανατολή, ήταν ο άξων Αλεξάνδρεια Αιγύπτου-Δαμασκός-Αντιόχεια, ενώ στην Κ. Ασία, ήταν τα ελληνικά βασίλεια Βακτριανής και Ινδίας.
Η Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, ήταν πρωτεύουσα του βασιλείου των Πτολεμαίων, το σημαντικότερο λιμάνι και πόλη Φάρος του Ελληνιστικού κόσμου, οικονομικό και πνευματικό Κέντρο. Σοφοί από όλη την ελληνική επικράτεια, επιτέλεσαν τεράστιο έργο στις Επιστήμες και την Τεχνολογία, στην μεγάλη Βιβλιοθήκη, πρώτο ‘’Πανεπιστήμιο’’ και Κέντρο πανανθρώπινης γνώσης, όπου μπήκαν τα θεμέλια όλων των κυριότερων Επιστημών, μέχρι τον 5ο αι. μ.Χ. Η Εδραίωση του Χριστιανισμού (Δαμασκός, Αντιόχεια) με εργαλείο την οικουμενική τότε ελληνική γλώσσα, σήμανε το τέλος της Αρχαίας Γραμματείας.
Στον άξονα των παραλιακών πόλεων ανατολικής Μεσογείου και Μ. Ασίας, οι πόλεις είχαν αμιγώς ελληνικό πολιτισμό, μέσα στο βασίλειο των Πτολεμαίων και των Σελευκιδών. Στον χώρο αυτό ήλθε η Ρώμη (64 π. Χ.) και μετά το Βυζάντιο, που κράτησαν την Ελληνοφωνία του χώρου ακόμα και στους πρώτους αιώνες της Αραβικής κυριαρχίας (7ο -8ο αι.). Πολλοί αιώνες (9 -10 αιώνες) χρήσης των ελληνικών ως γλώσσα πολιτισμού και επικοινωνίας (Νόμος Walid 705, Καθ. El Abbadi)…
Στην Κ. Ασία, χάρη στα Ελληνικά Βασίλεια, το Ελληνο-Βακτριανό (Αφγανιστάν, Ουζμπεκιστάν) και το Ινδοελληνικό (Πακιστάν, Ν. Αφγανιστάν, Β. Ινδία), τις πολλές ελληνικές πόλεις που ιδρύθηκαν από τον Αλέξανδρο και τους Διαδόχους, έγινε διάδοση και επιρροή του ελληνικού πολιτισμού στους λαούς και τέχνες της Ασίας επί 3 αιώνες. Αυτό έγινε χωρίς επιβολή αλλά με υιοθεσία από τους λαούς, αφού κράτησε πολλούς αιώνες μετά την αποχώρηση των Ελλήνων. Το φαινόμενο αυτό τεκμηριώθηκε με τις ξένες ανασκαφές και τα αρχαιολογικά ευρήματα και οι ξένοι αρχαιολόγοι το ονομάζουν εξελληνισμό της Ανατολής. Οι λαοί Κουσάν που κατέλαβαν τα ελληνικά βασίλεια υιοθέτησαν στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού, τα καλλιέργησαν και τα μετέφεραν στην Βουδιστική θρησκεία που ασπάστηκαν. Έτσι γεννήθηκε η τέχνη Γκαντάρα, όπου Έλληνες θεοί και ήρωες με βουδιστικά ονόματα βρίσκονται δίπλα στον Βούδα ή σε θρύλους των λαών της Κ. Ασίας και ταξίδεψαν έως την Κίνα και την Ιαπωνία.
Τα χνάρια τους υπάρχουν έντονα ακόμα μέχρι σήμερα!!!»
Την όλη εκδήλωση κάλυψε το τηλεοπτικό διαδικτυακό κανάλι ‘’Φρυκτωρίες’’ (fryktories.net@gmail.com)
Η Πρόεδρος των Φοιτητών
Φρίντα Δημουλή
π. Πολιτική Αναλύτρια