Την Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2025 μέλη του Πανεπιστημίου μας επισκεφτήκαμε την βιβλιοθήκη του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, προκειμένου να συναντήσουμε την εξαιρετική Δρ. Ποτίτσα Γρηγοράκου, ερευνήτρια του Ελληνιστικού Πολιτισμού της Ανατολής, όπως είχαμε κάνει και στο παρελθόν. Στόχος μας αυτή τη φορά ήταν να ενημερωθούμε πιο ειδικά για τον Ελληνισμό στην Συρία, την πολυπαθούσα χώρα με τα 14 χρόνια πολέμου, την ανατροπή του καθεστώτος Μπασάρ αλ Άσαντ και την ρευστή σημερινή πολιτική κατάσταση.
Είναι χαρά και πόνος μαζί όταν η κ. Γρηγοράκου μιλάει για την Ιστορία της περιοχής, το έργο ζωής της και τα βιώματά της, τα οποία έχει αποτυπώσει μαζί με τα βιβλία των ξένων αρχαιολόγων, σε ένα σημαντικό αρχείο που έχει δωρίσει στην βιβλιοθήκη του εν λόγω μουσείου και έχει βραβευτεί από την πολιτεία γι αυτό.
Απολαύσαμε μία δίωρη διάλεξη με πολύ πλούσιο οπτικό υλικό, που αφορούσε στην Αλεξανδρινή και την μετέπειτα Ελληνιστική Εποχή. Η ιστορία των Ελλήνων στην Συρία μέχρι την Κ. Ασία, ξεκινά με την κατάκτηση της Περσικής Αυτοκρατορίας από τον Μέγα Αλέξανδρο, μας είπε, προβάλλοντας ταυτόχρονα χάρτες από τις νικηφόρες μάχες του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη. Η ίδρυση πολλών νέων πόλεων με ελληνικό χαρακτήρα σε συνδυασμό με την ορθολογική αναδιοργάνωση της διοίκησης της περιοχής, συνέβαλαν στην επικράτηση του ελληνικού πολιτισμού με επιδράσεις που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Το βασίλειο των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο με την σπουδαία Αλεξάνδρεια και των Σελευκιδών στη Μ. Ανατολή με την Αντιόχεια, συμπληρώθηκαν με τα ελληνικά Βασίλεια της Βακτριανής και της Ινδίας στην Κ. Ασία.
Σημαντική ήταν η Αυτοκρατορία των Σελευκιδών, που ίδρυσε ο Σέλευκος Α΄ Νικάτωρ ο ένας από τους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου ο οποίος κέρδισε τον έλεγχο της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Εγκαινιάστηκε τότε η Ελληνιστική Περίοδος, η οποία χαρακτηρίστηκε από ένα κύμα μετανάστευσης από Έλληνες που προέρχονταν από όλα τα μέρη του ελληνικού κόσμου. Σημαντικές πόλεις, όπως η Αντιόχεια, η Δαμασκός, η Λαοδίκεια (Λατάκεια), η Πέλλα-Απάμεια , η Βέροια και η Σελεύκεια, η κυκλοφορία ελληνικών νομισμάτων, η διάδοση της ελληνικής παιδείας, η ανάπτυξη ελληνικών μνημείων και η αξιοποίηση νέων εμπορικών οδών (δρόμος του μεταξιού κ.α.), ήταν τα κύρια επιτεύγματα των Ελλήνων στην γεωγραφική περιοχή της Συρίας μέχρι και την Κ. Ασία, που συνέβαλαν στην πολιτιστική επέκταση του ελληνισμού και τους δεσμούς με τους λαούς της περιοχής.
Η Συρία ήταν απόλυτα εξελληνισμένη, ήταν η ‘’Ελλάδα της άλλης Ηπείρου’’ με 55 ελληνικές πόλεις του Σελεύκου, πολλές με ονόματα πόλεων της Μακεδονίας, ώστε ο Στράβων την ονόμασε η ‘’Μικρή Μακεδονία’’. Έκτοτε η χώρα κράτησε αγάπη για την Ελλάδα και πολλοί Χριστιανοί την κατοικούσαν σε απόλυτη ελευθερία, έως πρόσφατα.
Ευχαριστούμε την κ. Γρηγοράκου και παραθέτουμε αυτούσιο απόσπασμα από έκδοση του Πολεμικού Μουσείου για την βιβλιοθήκη του:
«Η βιβλιοθήκη του Μουσείου έχει το προνόμιο να φιλοξενεί την μοναδική συλλογή βιβλίων των σημαντικότερων συγγραφέων διαφόρων γλωσσών, που αφορούν στην ιστορία του Ελληνικού Κόσμου και Πολιτισμού της Ανατολής, στην Αλεξανδρινή και Ελληνιστική Εποχή. Παραχωρήθηκε ως δωρεά από την Δρ. Ποτίτσα Γρηγοράκου, Ερευνήτρια της Ιστορίας του Ελληνιστικού Πολιτισμού της Ανατολής- Λαϊκό Πανεπιστήμιο-ΕτΦτΛ. Επιμελητής του Αρχείου ο Καθηγητής του ΕΚΠΑ Ξενοφών Μουσάς. Επίσης, εκτός των βιβλίων (550) φιλοξενείται σε ηλεκτρονική μορφή και το πλούσιο αρχείο της (16.000 λήμματα) που αφορά στο ίδιο θέμα, το οποίο αποτελεί σημαντική σελίδα της πολιτισμικής μας ιστορίας και οφείλουμε να το διαδώσουμε για τις επόμενες γενιές. Περιέχει επίσης πολλά ψηφιοποιημένα βιβλία, κείμενα Ελλήνων και ξένων καθηγητών, μελέτες Ερευνητών, βίντεο (500) και πολλά αρχεία σε μορφή Power Points, πανεύκολα στην χρήση και συνοπτικά, που αφορούν στις ελληνιστικές πόλεις της Ανατολής, με πολλές εικόνες και την πλήρη ιστορία τους. Επίσης, μεγάλα Άλμπουμ με εικόνες από τα ωραιότερα ευρήματα και μνημεία του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή, σαν ‘’Παρθενώνες’’ στις ερήμους, ελληνικά Θέατρα, Δελφικά παραγγέλματα, κ.α. σήμερα κατεστραμμένα… Πρέπει οι Έλληνες να γνωρίσουν την σημαντική αυτή σελίδα της ιστορίας μας, άγνωστη στην Ελλάδα, αφού οι ανασκαφές στην Ασία είναι όλες ξένων αρχαιολόγων των ξένων Πανεπιστημίων..»
Φ.Δ.
